جای پای بوم شناختی – Ecological footprint

به طور کلی جای پای بوم شناختی ( Ecological Footprint) چیست؟

جای پای بوم شناختی راهکاری است برای محاسبه مقدار طبیعتی که وجود دارد و مقداری که انسان به آن نیاز دارد. جای پای بوم شناختی به طور عمده در موارد زیر کمک کننده است:

فهمیدن اثرات فردی بر روی کره زمین برای مردم

سرمایه گذاری بهینه در پروژه های عمومی برای لیدر های منطقه ای

بهبود پایداری و رفاه برای کشورها

جای پای بوم شناختی چگونه کار میکند؟

این عنوان میزان عرضه و تقاضای طبیعت را مورد تجزیه تحلیل و بررسی قرار می دهد
از منظر “تقاضا”، جای پای بوم شناختی دارایی های اکولوژیکی است که به یک جمعیت داده شده تا منابع طبیعی مصرفی خود را تولید کند (شامل تولیدات زمینی و فیبری،تولیدات ماهی و حیوانی، چوب و دیگر محصولات جنگلی، فضای زیر ساخت شهری) و زباله های خود به خصوص کربن منتشره را جذب کند.

جای پای اکولوژیکی میزان استفاده 6 دسته از مناطق تولید کننده سطحی را دنبال و ارزیابی می کند :

مزرعه ها، چراگاه ها، مناطق ماهیگیری، مناطق ساخت و ساز، مناطق جنگلی و میزان کربن منتشره از منظر “عرضه”، ظرفیت زیست محیطی یک شهر، منطقه و یا کشور نشان دهنده تولیدمندی دارایی زیست محیطی آن است که شامل مزرعه ها، چراگاه ها، مناطق ماهیگیری، مناطق ساخت و ساز، مناطق جنگلی می شود. این مناطق، مخصوصا اگر بدون برداشت (بدون استفاده) رها شوند می توانند بسیاری از زباله هایی که ما تولید می کنیم را جذب کنند به خصوص گاز های کربن منتشر شده.

هم “جای پای اکولوژیکی” و هم “ظرفیت زیستی” به صورت هکتار جهانی محاسبه و  بیان می شوند (واحد قابل مقایسه و استاندارد شده جهانی با میانگین تولید جهانی ) جای پای اکولوژیکی یک شهر، منطقه و یا کشور با ظرفیت زیستی آن قابل مقایسه است.

اگر جای پای اکولوژیکی یک منطقه از ظرفیت زیستی آن بیشتر باشد، آن منطقه دچار کمبود اکولوژیکی است. در همین راستا “تقاضا” برای کالا و خدماتی که زمین و دریای آن منطقه می تواند تامین کند ( میوه و سبزیجات، گوشت، ماهی، چوب، جذب دی اکسید کربن و …) بیشتر از میزان تجدید و تولید اکوسیستم آن منطقه است.

یک منطقه با کمبود اکولوژیکی، برآورد “تقاضا” را در واردات، از بین بردن دارایی های زیست محیطی خود( مانند ماهی گیری بیش از حد) و/یا انتشار دی اکسید کربن به جو می یابد.
منطقه ای دارای ذخایر اکولوژیکی می باشد که ظرفیت زیستی آن از جای پای اکولوژیکیش بیشتر باشد.

در سال1990 متیس وکرناگل و ویلیام ریس در دانشگاه بریتیش کلمبیا جنبش رد پا(رد یابی) گسترده ای را با عنوان “جای پای اکولوژیکی” راه اندازی و تصویب کردند که شامل ردیابی کربن می شود. 

و در حال حاظر (این سیستم ردیابی و محاسباتی) به صورت گسترده توسط دانشمندان، تاجران، دولت ها، افراد و موسساتی که روی مانیتورینگ میزان استفاده  منابع اکولوژیک  و همچنین پیشبرد توسعه پایدار کار می کنند، استفاده می شود.

در همین راستا، شبکه جهانی فوت پرینت اقدام به راه اندازی محاسبه گر آنلاین “جای پای اکولوژیکی” کرده است که شما می توانید با مراجعه به این آدرس میزان اثرات زیست محیطی خود را محاسبه و با میانگین جهانی مقایسه کنید و در صورتی که این میزان بالاتر از استاندارد جهانی بود اقدام به کاهش آن کنید.

ترجمه – منبع : شبکه جهانی جای پای اکولوژیکی – Global Footprint Network